Historiku

Ndërmjetësimi është procedurë (metodë) alternative e zgjidhjes së kontesteve apo mosmarrëveshjeve, veprimtari jashtëgjyqësore e rregulluar tani me Ligjin Nr 06/L-009 për Ndërmjetësim, qё zhvillohet vullnetarisht nga dy apo më shumë palë në konflikt me ndihmën e një apo më shumë ndërmjetësuesëve. Është procedurë apo aktivitet i specializuar më i shpejtë, më i lehtë dhe i lirë se procedurat gjyqësore. Ndërmjetësuesi/ja është një person i tretë, i paanshëm, i/e licencuar nga Ministria e Drejtësisë, që është i/e përzgjedhur të ndërmjetësojë në mes të palëve më qëllim të zgjidhjes së kontesteve apo mosmarrëveshjeve që ato kanë, në pajtim me parimet dhe rregullat e ndërmjetësimit, të përcaktuara me ligjin si më lartë dhe aktet tjera përcjellëse nënligjore.

Në vitin 2008 për herë të parë në Republikën e Kosovës u aprovua Ligji i parë për Ndërmjetësim (Nr 03/L-057) duke vënë bazat e para të institucionalizimit të ndërmjetësimit si procedurë në Kosovë. Në periudhën para kësaj dhe më pas në fillimet e saj, implementimi i kësaj procedure dhe qasja praktike në të u përkrah nga donator dhe partner zhvillimor të ndryshëm si Partners Kosova – Qendra për Menaxhimin e Konflikteve, Agjensioni i Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë në Kosovë (OSBE), Misioni i Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK), Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNDP), Bashkimi Europian në Kosovë (BE), CSSP Qendrën e Berlinit për Ndërmjetësim Integrues (CSSP) dhe Qendra për Zgjidhjen Alternative të Kontesteve – Qendra për Ndërmjetësim Mitrovicë (ADRC – MCM). Një numër i këtyre akterve si USAID, INL, ADRC – MCM vazhdojnë të jenë të angazhuara dhe mbështesin ndërmjetësimin në Kosovë.

Qendrat e para të Ndërmjetësimit në Kosovë (si mekanizma apo struktura që funksionalizojnë ndërmjetësimin dhe bëjnë qasjen praktike në të, organizojnë dhe administrojnë referimin/pranimin e rasteve nga gjykatat dhe prokuroritë dhe vendosin proceset shoqëruese në vend, mundësojnë ndërmjetësimin privat/jashtë gjykatës dhe mbledhin ndërmjetësuesit nën ombrella rajonale të cilët zhvillojnë dhe bëjnë ndërmjetësimin) u hapën në 2011 dhe 2012 në Ferizaj, Gjakovë, Pejë dhe Gjilan dhe më pas në Prishtinë dhe Mitrovicë në vitin 2013 dhe Prizren në 2014.

Ndërsa, ndërmjetësuesit e parë në Kosovë janë licencuar në 2011 nga Ministria e Drejtësisë, gjenerata e dytë në 2014 dhe e fundit të licencuar në vitin 2017. Trajnimi i tyre u mbështet kryesisht nga akterë vendorë dhe ndërkombëtar (USAID dhe ADRC – MCM, EU, UNDP, CSSP, Partners Kosova) në bashkëpunim me Komisionin për Ndërmjetësim. Ata/o u certifikuan nga Komisioni për Ndërmjetësim dhe u licencuan nga Ministria e Drejtësisë. Tani, në Kosovë ka, sipas Regjistrit të Ndërmjetësuesve të Kosovës të vitit 2017, 189 ndërmjetësues/e të regjistruar dhe licencuar.

Me qëllim të sigurimit të qëndrueshmërisë së ndërmjetësimit në Kosovë dhe në pritje të një ligji të ri të ndërmjetësimit në vend, Këshilli Gjyqësor dhe ai Prokurorial i Kosovës filluan në vitin 2017 dhe 2018 të caktojnë zyrtarë përgjegjës brenda gjykatave dhe prokurorive për t’u marrë me ndërmjetësimin e referuar nga gjykatat dhe prokuroritë. Kështu, kjo shënon edhe fillimin e kalimit të punës së ndërmjetësimit nga qendrat në gjykata dhe prokurori.

Ligji i ri Nr 06/L-009 për Ndërmjetësim ka hyrë në fuqi në vitin 2018, duke sjellë risi dhe reforma në procedurë si dispozitat për integrimin e ndërmjetësimit në gjykata dhe prokurori përmes zyrtarëve për ndërmjetësim dhe hapësirave të dedikuara për ndërmjetësim brenda këtyre institutcioneve, për ndërmjetësimin e detyrueshëm, ndërmjetësimin online, themelimin e Odës së Ndërmjetësuesve,  ekzekutueshmërinë e marrëveshjeve të arritura në procedurë të ndërmjetësimit (në mënyrë specifike atyre të arritura në procedurën e ndërmjetësimit me vetë-inicim të palëve). Tani, ndërmjetësimi zhvillohet në bazë të këtij ligji të ri të ndërmjetësimit dhe akteve tjera nënligjore që kanë hyrë në fuqi në periudhën 2019 – 2021.

Më 02 nëntor 2019, Ministria e Drejtësisë organizoi për herë të parë Kuvendin e Themelimit të Odës së Ndërmjetësuesve, ndërsa më 17 nëntor u themelua Oda e Ndërmjetësuesve të Republikës së Kosovës në mbledhjen e Kuvendit të Ndërmjetësuesve të Kosovës, ku u zgjedhën edhe organet e para të Odës:

• Faton Morina, Kryetar
• Adelina Bojaxhiu Sopi, Përfaqësuese e Bordit të Rajonit të Prishtinës
• Ganimete Xhelili, Përfaqësuese e Rajonit të Gjilanit
• Shtjefën Kajtazi, Përfaqësues i Rajonit të Gjakovës
• Haxhi Ibërdemaj, Përfaqësues i Rajonit të Pejës
• Shaban Rexha, Përfaqësues i Rajonit të Ferizaj
• Edmond Kumnova, Përfaqësues i Rajonit të Mitrovicës
• Baki Morina, Përfaqësues i Rajonit të Prizrenit

Më 18 dhjetor 2021 u mbajt Kuvendi II (i dytë) i ONDK ku u zgjedhen organet e reja, kryetarja dhe 7 anëtarë të bordit, përfaqësues/e të rajoneve:

• Ganimete Xhelili, Kryetare
• Nexhip Sheholli, Përfaqësues i Bordit të Rajonit të Prishtinës
• Ruzhdi Gagica, Përfaqësues i Rajonit të Gjilanit
• Shtjefën Kajtazi, Përfaqësues i Rajonit të Gjakovës
• Haxhi Ibërdemaj, Përfaqësues i Rajonit të Pejës
• Shaban Rexha, Përfaqësues i Rajonit të Ferizaj
• Mentor Boja, Përfaqësues i Rajonit të Mitrovicës
• Baki Morina, Përfaqësues i Rajonit të Prizrenit

Tani në vitin 2022, në Kosovë ka 189/190 ndërmjetësues/e të regjistruar dhe licencuar dhe prej tyre 95 janë pjesë, anëtarë të ONDK-së.